Węże w kulturze

Gady te przyciągały uwagę ludzi od zawsze. Charakterystyczny kształt ciała wraz z ich dziką naturą to cechy, przez które węże skupiają na sobie naszą uwagę. W jednych kulturach były i są one postrzegane pozytywnie, w innych odwrotnie.

Węże kiedyś...

Pierwsze zapiski na temat węży przedstawiane były w mitch i legendach. Pełniły one określone funkcje przez nadawanie im nadprzyrodzonych mocy.

• W Ameryce Środkowej Aztekowie czcili pierzastego węża, który był według nich „Panem Życia”.
• Bóg medycyny w mitologii greckiej Asklepios (rzymski Eskulap) najpierw był przedstawiany jako wąż, potem przybrał postać ludzką (człowiek z wężem owiniętym wokół swej laski).
• W mitologii australijskich aborygenów Jurlungur będący kosmicznym wężem owija się wokół sióstr Wawilak i ich dzieci, a następnie połyka je.
• Gad ten symbolizował również śmierć, jak i odrodzenie. Jad powodował skutki śmiertelne, natomiast zrzucanie skóry było zapowiedzią ponownych narodzin.
• Wąż na przestrzeni dziejów był także strażnikiem nieśmiertelności i skarbów, symbolem wody, płodności, a nawet mądrości.

Symbol węża występuje także w religiach i wierzeniach, gdzie uczestniczył on w rytuałach i obrzędach.

• W naszej kulturze tradycja chrześcijańska utożsamia węża z szatanem, symbolem zła, kuszenia i upadku (stąd też część ludzi z góry zakłada, iż wąż jest złym stworzeniem).
• Uważane były również jako symbol uzdrowienia i reinkarnacji, głównie przez proces zrzucania naskórka, który mógł mieć związek z odradzaniem się na nowo.
• W wierzeniach północnoamerykańskich Indian wąż uważany był za strażnika ziemi i świętych wód. Pełnił funkcję pośrednika między światem podziemnym, a ludzkim oraz symbolizował siły magiczne i wieczność. Święte miejsce wielu plemion indiańskich jakim był Kopiec Węża ciągnie się dziś na długości około pół kilometra wzdłuż wzgórza w stanie Ohio (USA).
• Wyznawcy niektórych sekt religijnych biorą w ręce jadowite węże dowodząc swej wiary w Boga.
• W starożytnej Grecji wąż uważany był za wcielenie duszy zmarłego.
• Ciekawym miejscem jest Malezja (stan Penang), w której można odwiedzić świątynię węży. Jest to jedyne takie miejsce na świecie.
• W niektórych państwach możemy nawet spotkać pomniki zdobione wężami.

Pierwsze kontakty człowieka z wężem były na pewno czymś niezwykłym i tajemniczym, co mogło wzbudzać niepokój. Z czasem ludzie zaczęli odkrywać ich naturę i pozyskiwać do hodowli.

a dziś...

Musimy sobie zdawać sprawę, że złą opinię i nastawienie wyrobiły głównie węże jadowite, których spośród wszystkich jest tylko ok. 10-20%. To w większości one stanowią zagrożenie dla człowieka. Należy jednak pamiętać, iż to człowiek wkroczył w naturalne środowisko tych stworzeń, niszcząc lasy i budując tam swoje osiedla. Ludzie, którzy zamieszkali takie regiony, są świadomi zagrożenia wynikającego z sąsiedztwa węży. W szpitalach istnieje system szybkiego reagowania w sytuacji ukąszenia przez jadowite zwierzę. Polega on na znalezieniu odpowiedniego antidotum i szybkiego podania go.

Ta zła opinia dotycząca węży jadowitych często jest wykorzystywana w filmach i prasie. Mylone są gatunki węży oraz środowisko, w jakim występują. Rogów temu wszystkiemu doprawiają hodowcy/trzymacze, którzy faktycznie nie potrafią zadbać o swoje gady. Często słyszymy o różnych rodzajach bezmyślności np. jakiś niepoważny hodowca wysłał węża pocztą, a to wzbudza niepotrzebną sensację w mediach.

Co możemy zawdzięczać wężom?

Są one szczególnie pomocne w medycynie.

• Jad węża z Brazylii doprowadził w latach 70-tych XX wieku do zsyntetyzowania nowej klasy leków hipotensyjnych (przeciw nadciśnieniom).
• Aż po lata czterdzieste XX wieku substancje trujące jadowitych węży były głównymi środkami uśmierzającymi ból.
• Jad australijskiej kobry naprowadził na wykrycie w roku 1979 leukotrienów, substancji pojawiającej się w płucach podczas ataku astmatycznego.
• Jad niektórych gatunków wykorzystywany jest do produkcji leków używanych przeciwko krwotokom, reumatyzmowi stawowemu oraz przy uśnieżaniu bólów przy nowotworach.
• Przetworzony jad grzechotnika z kolei pomaga w leczeniu epilepsji (padaczki).
• Jad żararaki to podstawowy składnik skutecznych środków zmniejszających krzepliwość krwi, pomocny w przypadku zakrzepów i zawałów.
• Gady te dziko żyjące w swym naturalnym środowisku mogą również przyczyniać się do wzrostu plonów na polach przez obniżanie ilości gryzoni szkodzących uprawom.

Jednak wszystkie plusy towarzyszące istnieniu węży nie są tak oczywiste dla ludzi, a przecież nie są to z natury złe zwierzęta tak jak i inne drapieżniki.

Węże do dziś obecne są w naszej kulturze np. w postaci symbolu węża owiniętego wokół laski (laska Asklepiosa) lub wokół kielicha nadając charakter organizacji medycznej lub organizacji związanej ze zdrowiem i higieną.

Nawet jeden z gwiazdozbiorów otrzymał nazwę Węża, który można u nas oglądać wieczorną porą od czerwca do listopada. Gwiazdozbiór ten składa się z dwóch części, Głowy Węża oraz Ogona Węża między którymi znajduje się gwiazdozbiór Wężownika.

Zainteresowanie kłusowników oprócz popularnych na czarnym rynku egzotycznych zwierząt dotknęło także węży, których skóra stała się źródłem zarobku. Handel nimi powoduje zubożenie puli tych zwierząt w miejscach ich naturalnego występowania, a wszystko za sprawą głupiego człowieka.

Jeśli chodzi o boa dusiciele to z pewnością robią duże wrażenie nie tylko z powodu tego jak się nazywają, ale także z dość sporych rozmiarów. Jednak nie zasługują na złą reputację, pomimo ich drapieżnego charakteru w hodowli są to zazwyczaj spokojne, tolerancyjne i łagodne zwierzęta.